In het Sanskriet betekent nata dans en raja heer. Het is een afbeelding van de Hindoeïstische god Shiva, die verscheidene manifestaties heeft. In dit verhaal verschijnt Shiva als Nataraja; ‘koning van de dans’.
Deze figuur van Nataraja, zoals die nog steeds bekend is, is ontwikkeld in de tijd van de Chola dynastie in Zuid-India rond de 10e eeuw waarin het samen gaan van symboliek en vorm essentieel was.
De dans die Nataraja uitvoert is de Tandava; de dans waarin het universum wordt gecreëerd, onderhouden en vernietigd. Hierin komt de Indiase opvatting van de nooit eindigende cyclus van tijd en het loslaten van de illusie van het ‘zelf’ en de fysieke wereld om je heen tot uitdrukking. De hele figuur is omgeven door een ring van vuur, welke staat voor de manifestatie van het universum. In zijn bovenste rechterhand houdt Shiva een damaru; een kleine trommel in de vorm van een zandlopen. Het symboliseert het ritmische geluid dat de schepping voorbrengt en het universum in stand houdt. Zijn bovenste linkerhand bevat agni (vuur). De vlammen staan voor de vernietiging, de ontbinding van de vorm, waar vanuit een nieuwe wereld zal ontstaan. Zijn onderste rechterhand houdt Shiva in Abhaya mudra (wat onverschrokkenheid betekend in het Sanskriet). De palm van de hand wijst naar voren en de vingers omhoog. Hiermee geeft hij vrijheid van angst en bescherming tegen zowel het kwaad als de onwetendheid. Zijn onderste linkerhand buigt over zijn borst in gahahasta (olifanten slurf) positie, wat staat voor wijsheid. De pols is slap en de vingers wijzen richting zijn opgeheven linkervoet. Dit been staat voor het verlenen van eeuwige gelukzaligheid, verheffing en verlossing aan degenen die Shiva benaderen. Nataraja danst op het lichaam van de dwergdemoon Apasmara-Purusha (de vergeetachtige man) die staat voor onverschilligheid, domheid en luiheid. Het symboliseert Shiva’s overwinning op onwetendheid (wat nooit helemaal uitgesloten kan worden maar wel kan worden overwonnen) waardoor de geboorte van kennis toegelaten kan worden. De slang die om hem heen kronkelt is Kundalini, de Shakti of goddelijke kracht die zich overal in bevindt. De godin van de heilige rivier de Ganges heeft zich genesteld in het haar van Nataraja. Toen de hemelse Ganges nodig was op aarde, wilde ze niet naar beneden vallen omdat ze met haar kracht de aarde zou verpletteren. Shiva, als Nataraja brak haar val met zijn haar, waardoor hij de aarde er van behoedde niet plat gedrukt te worden door haar kracht. Terwijl hij de wereld in en uit bestaan danst, blijft zijn gezicht stoïcijns, wat zijn neutraliteit van het volledig in balans zijn representeert.
Bronnen:
http://www.hindu-blog.com/2008/11/about-lord-shiva-as-nataraja-symbolism.html
http://www.lotussculpture.com/nataraja1.htm
Geen opmerkingen:
Een reactie posten